Fark Et! Önleyici Eğitim Programı Altıncı Oturum

1. Hayır Deme Becerisi Nedir?

Bireyler yaşadıkları durumlar karşısında birçok seçenekle karşılaşmaktadır. Karşılaştıkları bu seçenekleri kabul etmekle birlikte reddetme eğilimleri de bulunmaktadır. «Hayır.» diyerek bireyler kendilerine uygun olmayan seçenekleri eleyebilirler ve buna göre de kendilerine uygun olan seçeneğe yönelik karar verme becerilerini kullanırlar.

Neden hayır diyemeyiz sorusu ise oldukça önemlidir. Özellikle kaygılı bağlanma stiline sahip olan partnerlerde karşısındaki bireye atfedilen değer kendisine atfettiği değerden daha fazla olduğundan bireyler karşısındakilerin istediği ve beklediği durumlara karşı «Hayır.» diyemeyebilirler.

Bir daha sevilmemekten, yargılanmaktan ve değer görmemekten bireyler korktuğu için «Hayır.» diyemeyebilirler. Bununla birlikte terk edilme korkusu da «Hayır.» diyememeyi etkilemektedir. Kültürden kültüre değişmekle birlikte büyüklerimizin çocukken sağladığı otorite sonucunda «Hayır.» ifadesini kullanmak konusunda sorunlar yaşayabiliriz. Daha önce ebeveynlerinden baskı gören bireyler «Hayır.» diyemeyebilir. Tüm bunların yanında «Hayır.» diyememek düşük benlik saygısıyla da bağdaştırılabilir. Düşük benlik saygısı ve bağlanma stili etkilemektedir. Eşitlikçi, güvenli ve sağlıklı bir ilişki için «Hayır.» diyebilme becerisi kazanmak gerekir.

Neden Hayır Demeliyiz?

Bireylerin sağlıklı bir iletişim kurabilmesi için kendilerini doğru ifade etmesi gerekmektedir. İlişkilerin de güvenli bir şekilde ilerleyebilmesi ve flört şiddetinin önüne geçebilmek için karar verme ve hayır diyebilme becerileri kazanmak gerekmektedir.

Bireyler empatik bir tepkiyle birlikte ben dili kullanarak «Hayır.» diyebilme becerisini kazanarak sağlıklı bir şekilde sorun çözebilme becerisi kazanabilirler.

Duyguları ve düşünceleri bireyler kendilerini uygun şekilde açarak karşısındaki bireylere açıklayabilmelidir.

"Hayır" diyebilmek için yapılabilecek bazı durumlar söz konusudur. Örneğin doğrudan hayır diyebilmek, geçiştirmek, konuyu değiştirmek, nedenler bulmak, duymazlıktan gelmek, ortamdan uzaklaşmak ve yürüyüp giderek hayır sözcüğünü tekrar etmek bazı hayır deme şekilleridir.

Ben dili çerçevesinde de "hayır" demek mümkündür;

Olumsuz duyguları yaşatan belli bir davranışı veya durumu tanımladıktan sonra o durumun ilişki üzerinde yarattığı etkiyi ifade etmek gerekmektedir. Daha sonra ise o durum ve davranışı yorumlamak ve hisleri aktarmak en doğru yoldur.

NO MEANS NO yani ilişkilerde «Hayır.» kişiler belirtmediği sürece daima «Hayır.» anlamına gelmektedir. Nazlanma veya oyalamak anlamı taşımamaktadır. Bireyler bu karmaşayı giderebilmek için doğru ve güçlü bir açıklamayla birlikte nedenleri sunarak «Hayır.» ifadesini kullanmalı ve partneri de bunun «Hayır.» anlamına geldiğini anlamalıdır.

"Hayır" Deme Becerisi Örneği:

İzel: İlişkimizde bir sonraki adıma geçmek istiyorum. Zaten uzun zamandır birlikteyiz. Daha neden duruyoruz ki?

Samet: Hayır. İlişkimizde adım atmamız gerektiğini söylüyorsun ancak buna ikimizin de hazır olmadığını düşünüyorum. Üstelik bir sonraki adım da büyük bir sorumluluk almamız gerekiyor.

İzel: Ama bunu çok istiyorum. Bence düşünelim. Hem çok güzel olur. Düşünsene çok iyi anlaşıyoruz. Evlenebiliriz.

Samet: Hayır, söylemiştim. Acele etmemiz bizi daha da zora sokabilir. Aynı zamanda ikimizde ileride üzülebiliriz. Daha sağlam adımlarla karar vermeliyiz.

Bu noktada Samet'in tekrarlı bir şekilde hayır ifadesini kullandığını ve nedenlerini açıkladığını görmekteyiz.

2. Sınırlarla İlgili Baş Etme Becerileri Nedir?

İhtiyaçlar, ilgiler ve beklentilerle belirlenebilen bu sınırlar bağımlılık nedeniyle bazı ihlaller doğurabiliyor. Başkalarından sevgi ve şefkat görebilmek için kendi sınırlarımızı ihlal etmekle birlikte ihlal edilmesine de izin verebiliyoruz. Sağlıksız sınırsızlar aynı zamanda düşük benlik algısının da bir yansımasıdır ve bunun için de benlik algısının güçlendirilmesiyle ilgili çalışmalar sağlıklı sınırları oluştururken önemli bir bölüm olabilir. Kişinin kendisini sevmesi ve sayması, kendine yönelik gerçek bir benlik algısına sahip olması yüksek benlik algısının belirtileridir. Nelere tahammül edip edemeyeceğini de bireyler kendini tanıyarak daha fazla öğrenmiş olur.

Öncelikle sınırlarla ilgili bir farkındalık geliştirilmesi gerekmektedir. Bu durum ilişkilere sınırların en başından belli edilmesi şeklinde görülmektedir. Partnerlerin birbirlerine ihtiyaç ve beklentilerini doğru bir şekilde ifade etmesi de gerekmektedir. Birbirlerini şeffaf bir şekilde dinleyerek iletişim kurmak doğru bir yoldur. Bireylerin yalnız kalma ihtiyaçlarının da farkında olması sınırlarla ilgili baş etme becerilerinin en önemli noktasıdır.

3. Oturum Özetleri

İlk oturumda projemizin içeriğinden, amaçlarından, hedeflerinden ve öneminden bahsetmiştik. Daha sonrasında ise önleyici eğitim programının ne olduğu ve neden gerekli olduğunu anlattık. Flört, flört şiddeti gibi kavramların açıklamalarını yaptıktan sonra flört şiddetinin türleri ve etkilerine kısaca değinmiştik.

İkinci oturumda ise flört şiddetinin nedenleri, sonuçları, ilişkilere yansıması ve önlemek için gerekli becerileri açıklamıştık. Daha sonrasında yaygınlığından bahsederek flört şiddetinin önemli bir noktası olan bağlanma stilleri ve bağlanma kavramına değindik.

Üçüncü oturumda bağlanma stillerine örnekler vererek bağlanmayla ilgili yapılacaklar hakkında bilgi verdik. Toplumsal algılar, toplumsal cinsiyet rolleri, olumsuz toplumsal algılar ve nedenleri, flört şiddetine etkisi, toplumsal mitler, risk faktörleri ve olumsuz toplumsal algılara yönelik neler yapılabileceği, olumsuz toplumsal algılara yönelik örnekler anlattık. Daha sonra ise sınırlar ve sınır ihlallerinden bahsettik.

Dördüncü oturumda ise siber zorbalık, geleneksel-siber zorbalık, şiddetin dijitalleşmesi, romantik ilişkilerde siber zorbalık, siber takip ve kontrol, finansal siber şiddet, gaslighting-love bombing-ghosting gibi yeni nesil duygusal manipülasyonlar anlattık. İlişkilerde manipüle edildiğimi nasıl anlarım konusuyla birlikte manipülasyon yöntemlerinden bahsettik. Bu konu hakkında ne yapılması gerektiğini anlattıktan sonra birçok örnekten de bahsettik.

Beşinci oturumda ise baş etme becerilerinden ve flört şiddetiyle karşılaşılan ortamlardan bahsettik. İletişimde empati, uygun kendini açma, ben dili-sen dili ve çatışmada rekabet-kaçına-önleme-problem çözme stillerinden bahsettik. Daha sonra ise karar verme becerilerine değindik.

Son olarak altıncı oturumda ise hayır deme becerisi ve sınırlarla ilgili becerilerden bahsederek eğitim programını tamamladık. Umuyoruz ki şiddetsiz bir geleceğe katkı sağlamışızdır. Herkese teşekkür ederiz.